صفحه محصول - پروپوزال ارزیابی علل مختلف مرتبط با تمایل زوجین به برنامه های تنظیم خانواده

پروپوزال ارزیابی علل مختلف مرتبط با تمایل زوجین به برنامه های تنظیم خانواده (docx) 48 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 48 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

1771015-6350 دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته جمعیت شناسی بررسي عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده: مطالعه موردی مراجعه کنندگان به شبکه بهداشت و درمان شهرستان آران و بیدگل استاد راهنما دکتر حبیب احمدی به وسیله محمد حاجی حسنی آرانی سپاسگزاری: اکنون که این رساله به پایان رسیده است بر خود لازم میدانم که از زحمات بیشائبه استاد محترم راهنما جناب آقای دکتر حبیب احمدی که راهنماييهای مدبرانه ايشان راهگشای انجام اين پژوهش بوده است، کمال تشکر و سپاس را به جای میآورم. همچنين از استاد محترم مشاور جناب آقای دکتر علییار احمدی که با نظرات، نکته‌سنجيها و پيشنهادهاي سازنده خودشان راه را بر من هموار ساختهاند، كمال تشكر و امتنان را دارم. از نظارت ارزنده و توجه بیدريغ استاد محترم داور سرکار خانم دکتر رجبی هم که با نکتهسنجیها و پيشنهادات ارزنده خودشان به اعتلای اين پژوهش کمک شايان توجهی نمودهاند، متواضعانه تشکر و قدردانی می‌نمايم. در پايان از مساعدتهای خالصانه و بیچشمداشت خانواده عزيزم، همسر بزرگوارم، کارکنان محترم دانشکده علوم اجتماعي و تمام عزيزاني که به نحوي در مراحل اين پژوهش مشمول لطف و عنايت آنان گرديدم، بدون ذکر نام کمال تشکر و قدرداني را به عمل ميآورم. چکیده بررسي عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده توسط: محمد حاجی حسنی آرانی کلید واژه: زوجین، تنظیم خانواده، آران و بیدگل اهمیت و ضرورت مبحث مشارکت و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده بر حسب نقشهای مهم و حائز اهمیتی که دارند همیشه مورد توجه قرار گرفته است و بر همین اساس میتوان گفت که توفیق برنامههای تنظیم خانواده مستقیما در گرو نگرش و عملکرد زوجین در این خصوص قرار دارد. تحقیق حاضر درصدد بررسي عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل میباشد. از کل جامعه آماری 81459 نفر، نمونهای با حجم 382 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق به شیوه پیمایشی و تکنیک جمع‌آوری اطلاعات به وسیله پرسشنامه صورت گرفته است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 382 نفر تعیین شد و در مناطق مختلف شهرستان تکمیل گردید. چارچوب نظری مورد استفاده در این بررسی، نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز و تئوری اقتصادی میباشد. یافتهها نشان میدهد رابطه معناداری بین متغیرهای میزان تحصیلات، اشتغال، درآمد، ترجیح جنسی، طبقه اجتماعی، نگرش نسبت به داشتن فرزند، رسانههای جمعی و سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده وجود دارد. همچنین بین متغیرهای سن، سن ازدواج، تفاوت سنی زوجین، تعداد فرزندان، ارزشهای دینی و برابری در تصمیمگیری با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه معناداری از نظر آماری مشاهده نشد. بر اساس نتایج معادله رگرسیون چند متغیره که به روش گام به گام صورت گرفته است، پنج متغیر درآمد، دسترسی به وسایل جلوگیری، طبقه اجتماعی، اشتغال و ترجیح جنسی بیشترین واریانس از متغیر وابسته را تبیین کردهاند و در مجموع این پنج متغیر 2/19 درصد از تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده را تبیین نمودهاند. فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: کلیات 1-1- مقدمه.................................................................................................................................................................... 2 1-2- بیان مسئله........................................................................................................................................................... 4 1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.................................................................................................................................. 5 1- 4- اهداف تحقیق.................................................................................................................................................... 6 1- 4- 1- اهداف کلی........................................................................................................................................... 7 1- 4- 2- اهداف جزئی......................................................................................................................................... 7 فصل دوم: پیشینه تحقیق 2- 1- مقدمه............................................................................................................................................................... 9 2- 2- مروری بر تحقیقات داخلی و خارجی........................................................................................................ 9 2- 2- 1- مطالعات داخلی.................................................................................................................................. 9 2- 2- 2- مطالعات خارجی................................................................................................................................ 16 فصل سوم: مبانی نظری تحقیق 3- 1- مقدمه............................................................................................................................................................ 21 3- 2- مروری بر نظریات موجود........................................................................................................................... 21 3- 2- 1- نظریه دیویس و بلیک..................................................................................................................... 21 3- 2- 2- نظریه منابع....................................................................................................................................... 23 3- 2- 3- دیدگاه عرضه و تقاضا...................................................................................................................... 24 3- 2- 4- نظریه جریان ثروت بین نسلی....................................................................................................... 24 3- 2- 5- نظریه افزایش جمعیت..................................................................................................................... 26 3- 2- 6- نظریه مخالفان افزایش جمعیت..................................................................................................... 26 3- 2- 7- نظریه حد مطلوب جمعیت............................................................................................................. 27 3- 2- 8- تئوری تغییرات و واکنشهای جمعیتی....................................................................................... 27 3- 2- 9- نظریه مبادله....................................................................................................................................... 28 3- 3- چارچوب نظری مورد استفاده.................................................................................................................... 29 3- 3- 1- تئوری اقتصادی................................................................................................................................. 29 3- 3- 2- نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز......................................................................................... 31 3- 4- مدل مفهومی و تجربی تحقیق.................................................................................................................. 34 3- 5- فرضیههای تحقیق........................................................................................................................................ 35 عنوان صفحه فصل چهارم: روش پژوهش 4- 1- مقدمه............................................................................................................................................................. 37 4- 2- روش تحقیق.................................................................................................................................................. 37 4- 3- تکنیک تحقیق.............................................................................................................................................. 38 4- 4- جامعه آماری................................................................................................................................................. 38 4- 5- حجم نمونه و روش نمونهگیری................................................................................................................ 38 4- 6- ابزار جمعآوری دادهها................................................................................................................................. 39 4- 7- روش تجزیه و تحلیل دادهها..................................................................................................................... 39 4- 7- 1- آمار توصیفی...................................................................................................................................... 40 4- 7- 2- آمار استنباطی................................................................................................................................... 41 4- 7- 3- آزمون مقایسه میانگینها................................................................................................................ 41 4- 7- 4- آزمون تی مستقل............................................................................................................................. 42 4- 7- 5- آزمون تحلیل یک طرفه واریانس.................................................................................................. 42 4- 8- تکنیکهای بررسی رابطه بین متغیرها................................................................................................... 42 4- 9- واحد تحلیل.................................................................................................................................................. 43 4- 10- اعتبار........................................................................................................................................................... 43 4- 11- پایایی........................................................................................................................................................... 44 4- 12- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها.......................................................................................................... 49 4- 12- 1- متغیر مستقل.................................................................................................................................. 49 4- 12- 2- متغیر وابسته................................................................................................................................... 51 فصل پنجم: تجزیه و تحلیل دادهها 5- 1- مقدمه............................................................................................................................................................. 53 5- 2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس............................................................................................. 53 5- 3- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات.......................................................................... 53 5- 4- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر.............................................................. 54 5- 5- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی..................................................................................... 55 5- 6- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل............................................................................................... 55 5- 7- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل همسر.................................................................................. 56 5- 8- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تفاوت سنی زوجین.................................................................... 56 5- 9- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ازدواج.................................................................................... 57 5- 10- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد.............................................................................. 58 5- 11- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند زنده به دنیا آمده................................................ 58 5- 12- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند پسر زنده به دنیا آمده....................................... 59 5- 13- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند دختر زنده به دنیا آمده..................................... 59 5- 14- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سقط جنین............................................................................... 60 عنوان صفحه 5- 15- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری.............. 60 5- 16- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری بین ازدواج و تولد اولین فرزند........................................................................................................................................................ 61 5- 17- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب تعداد مطلوب بچه......................................................... 62 5- 18- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب میزان فاصلهگذاری ایدهال بین فرزندان................... 62 5- 19- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب دختر یا پسر بودن فرزند.............................................. 63 5- 20- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب طبقه اجتماعی............................................................... 63 5- 21- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سن ایدهآل دختر برای ازدواج..................................... 64 5- 22- توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سن ایدهآل پسر برای ازدواج....................................... 64 5- 23- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب برابری در تصمیمگیری............................................................. 65 5- 24- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزشهای دینی............................................ 66 5- 25- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند.................................................. 66 5- 26- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانههای جمعی......................................... 67 5- 27- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری.................. 67 5- 28- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب دسترسی به وسایل جلوگیری از بارداری............................... 68 5- 29- آمار استنباطی.............................................................................................................................................. 69 5- 29- 1- آزمون فرضیه اول: بین سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد............................................................................................................................................................................ 69 5- 29- 2- آزمون فرضیه دوم: بین سن ازدواج و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد........................................................................................................................................................................... 70 5- 29- 3- آزمون فرضیه سوم: بین میزان تحصیلات و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 70 5- 29- 4- آزمون فرضیه چهارم: بین تفاوت سنی زوجین و تمایل آنان به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد..................................................................................................................................................... 71 5- 29- 5- آزمون فرضیه پنجم: بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 71 5- 29- 6- آزمون فرضیه ششم: بین طبقه اجتماعی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 72 5- 29- 7- آزمون فرضیه هفتم: بین میزان اشتغال و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 73 5- 29- 8- آزمون فرضیه هشتم: بین میزان درآمد و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................................................................................ 74 5- 29- 9- آزمون فرضیه نهم: بین ترجیح جنسی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد............................................................................................................................................................... 75 عنوان صفحه 5- 29- 10- آزمون فرضیه دهم: بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد............................................................................................................................................................... 76 5- 29- 11- آزمون فرضیه یازدهم: بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده رابطه وجود دارد......................................................................................................................... 76 5- 29- 12- آزمون فرضیه دوازدهم: بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد..................................................................................................... 77 5- 29- 13- آزمون فرضیه سیزدهم: بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد..................................................................................................... 78 5- 29- 14- آزمون فرضیه چهاردهم: بین میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده رابطه وجود دارد................................................................................................ 79 5- 30- تحلیل چند متغیره................................................................................................................................... 80 فصل ششم: بحث و نتیجهگیری 6- 1- نتیجهگیری.................................................................................................................................................... 83 6- 2- بحث................................................................................................................................................................. 88 6- 3- پیشنهادات...................................................................................................................................................... 88 6- 4- محدودیتها.................................................................................................................................................... 89 منابع................................................................................................................................................................................. 89 پیوست............................................................................................................................................................................ 90 صفحه چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی فهرست جدولها عنوان صفحه جدول 3-1: هزینه و فایده استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری................................................................ 30 جدول 3-2: نظامهای کنشی پارسونز.................................................................................................................... 33 جدول 4-1: میزان آلفای کرانباخ متغیرهای بعد برابری در تصمیمگیری زوجین....................................... 44 جدول 4-2: روایی بعد برابری در تصمیمگیری زوجین..................................................................................... 45 جدول 4-3: میزان آلفای کرانباخ متغیرهای بعد ارزشهای دینی.................................................................. 45 جدول 4-4: روایی بعد ارزشهای دینی................................................................................................................ 45 جدول 4-5: میزان آلفای کرانباخ متغیرهای بعد نگرش نسبت به داشتن فرزند......................................... 46 جدول 4-6: روایی بعد نگرش نسبت به داشتن فرزند....................................................................................... 46 جدول 4-7: میزان آلفای کرانباخ گویههای بعد میزان استفاده از رسانههای جمعی.................................. 46 جدول 4-8: میزان آلفای کرانباخ مفهوم میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی........................................ 47 جدول 4-9: میزان آلفای کرانباخ گویههای مفهوم تمایل زوجین به استفاده از برنامههای تنظیم خانواده........................................................................................................................................................................... 47 جدول 4-10: روایی مفهوم تمایل زوجین به استفاده از برنامههای تنظیم خانواده..................................... 48 جدول 4-11: میزان آلفای کرانباخ سوالات متغیر سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری......................... 48 جدول 4-12: میزان آلفای کرانباخ متغیر سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری........................................ 48 جدول 5-1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس..................................................................................... 53 جدول 5-2: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات................................................................... 54 جدول 5-3: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر....................................................... 54 جدول 5-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب گروه سنی............................................................................... 55 جدول 5-5: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل......................................................................................... 55 جدول 5-6: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب شغل همسر............................................................................. 56 جدول 5-7: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تفاوت سنی زوجین............................................................... 56 جدول 5-8: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ازدواج............................................................................... 57 جدول 5-9: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد............................................................................ 58 جدول 5-10: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند زنده به دنیا آمده........................................... 58 جدول 5-11: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند پسر زنده به دنیا آمده.................................. 59 جدول 5-12: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزند دختر زنده به دنیا آمده............................... 60 جدول 5-13: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سقط جنین.......................................................................... 60 جدول 5-14: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری......... 61 عنوان صفحه جدول 5-15: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری بین ازدواج و تولد اولین فرزند.......................................................................................................................................................... 61 جدول 5-16: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد مطلوب بچه............................................................. 62 جدول 5-17: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان فاصلهگذاری ایدهال بین فرزندان....................... 62 جدول 5-18: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب دختر یا پسر بودن فرزند.................................................. 63 جدول 5-19: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب طبقه اجتماعی................................................................... 63 جدول 5-20: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ایدهآل دختر برای ازدواج......................................... 64 جدول 5-21: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن ایدهآل پسر برای ازدواج........................................... 64 جدول 5-22: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش برابری در تصمیمگیری........................................ 65 جدول 5-23: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به ارزشهای دینی.................................... 66 جدول 5-24: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش نسبت به داشتن فرزند.......................................... 67 جدول 5-25: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از رسانههای جمعی.................................. 67 جدول 5-26: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری.......... 68 جدول 5-27: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری از بارداری............................................................................................................................................................................. 69 جدول 5-28: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین سن و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................... 69 جدول 5-29: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 70 جدول 5-30: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 70 جدول 5-31: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین تفاوت سنی زوجین و تمایل آنها به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................... 71 جدول 5-32: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین تعداد فرزندان و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................... 72 جدول 5-33: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 72 جدول 5-34: نتایج آزمون تحلیل یک طرفه واریانس............................................................................................ 73 جدول 5-35: نتایج مقایسه میانگینها...................................................................................................................... 74 جدول 5-36: نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................... 74 جدول 5-37: نتایج آزمون تحلیل یک طرفه واریانس............................................................................................ 75 جدول 5-38: نتایج مقایسه میانگینها...................................................................................................................... 75 جدول 5-39: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین ارزشهای دینی و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده............................................................................................................................................................................. 76 جدول 5-40: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین نگرش نسبت به داشتن فرزند و تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده................................................................................................................................................................ 77 جدول 5-41: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان برابری در تصمیمگیری زوجین و تمایل آنان به برنامه‌های تنظیم خانواده............................................................................................................................................. 78 عنوان صفحه جدول 5-42: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان استفاده از رسانههای جمعی و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده............................................................................................................................................. 78 جدول 5-43: نتایج آزمون رگرسیون رابطه بین میزان سهولت دسترسی به وسایل جلوگیری و تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده........................................................................................................................................ 79 جدول 5-44: عناصر اصلی تحلیل چند متغیره به روش گام به گام برای پیشبینی متغیر وابسته............................................................................................................................................................................... 80 جدول 5-45: عناصر متغیرهای درون معادله برای پیشبینی متغیر وابسته..................................................... 81 فهرست شکلها عنوان صفحه شکل 3-1: مدل تجربی تحقیق................................................................................................................................... 34 شکل 4-1: فرمول کوکران جهت تخمین حجم نمونه............................................................................................ 38 فصل اول کلیات 1- 1- مقدمه در چند دهه اخیر مسأله رشد جمعیت جهان که قسمت عمده آن مربوط به کشورهای در حال توسعه از جمله ایران میباشد، توجه محافل مختلف ملی و بینالمللی را به خود جلب کرده است. اگر چه در سالهاي اخير بحثهاي متعددي در مورد كاهش رشد جمعيت در كشور صورت گرفته اما كماكان سالانه نزديك به يك ميليون نفر به جمعيت كشور اضافه ميشود. برنامههای تنظیم خانواده و تحدید موالید اگر به گونهای مؤثر و کارآمد پیاده شود، آثار بسیار مثبتی در جامعه بر جای مینهد که از آن جمله: 1- تأمین بهداشت و سلامت مادر و کودک 2- کاهش مرگومیر مادران 3- کمک به تحقق توسعه همه جانبه و پایدار 4- تضمین حقوق و آزادیهای زن و مرد در خانواده میتوان اشاره نمود (تقوی، 11:1382). بنا به تعریف سازمان جهانی بهداشت، تنظیم خانواده مشتمل بر اقداماتی است که افراد و زوجها را یاری می‌دهد، تا از داشتن فرزند ناخواسته جلوگیری کنند، فاصله بین فرزندان خود را تنظیم نمایند، زمان تولد فرزندان را با سن و شرایط دیگر خود تطبیق دهند، و آگاهانه در مورد تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند، خدماتی که این نیات را میسر میسازد، مشتمل است بر آموزش و مشاوره در مورد تنظیم خانواده، تأمین وسایل جلوگیری از حاملگی، کمک به کسانی که دچار ناباروری هستند و آموزش پدران و مادران در مورد خانواده و فرزندان (زنجانی و دیگران، 129:1389). آگاهی از افزایش سریع جمعیت به عنوان نوعی خطر جهانی برای بشر در نیمه دوم قرن بیستم شناخته شد. رشد بیرویه و بدون برنامهریزی جمعیت، در بسیاری از موارد موجب کمبود منابع مورد نیاز و در نتیجه بروز تنش و جنگ، بین جوامع انسانی گذشته است. جوامع پرجمعیت با مشکلات عدیدهای از جمله فقر، بیماری، شکاف بالای طبقاتی، بیکاری و غیره مواجه است که تهدیدی برای ثبات جامعه میباشد. کشورهای پیشرفته با به کارگیری برنامههای تنظیم خانواده و کنترل معقول رشد جمعیت خود، توانستهاند بر بسیاری از عوارض جمعیت فایق آمده و از مزایای آن نیز بهره لازم را برگیرند. برنامه تنظیم خانواده در ایران قبل از انقلاب بر طبق سیاستهای سازمان بهداشت جهانی در زمینه جمعیت کشورهای جهان سوم به اجرا درآمد. پس از انقلاب با توجه به دیدگاههای منفی که در مورد برنامهها و طرحهای رژیم گذشته وجود داشت، برنامه کنترل جمعیت و تنظیم خانواده، به طور موقت منتفی گشت و در طول کمتر از 10 سال (68-59) رشد جمعیت به مرحله خطرآفرینی رسید. و با پایان گرفتن جنگ در سال 1368 سیاستهایی برای کنترل جمعیت و تنظیم خانواده از سوی سازمانها و وزارت خانههای مربوط به مرحله اجرا گذاشته شد (فروزانفر، 1379 به نقل از پارسا، 7:1384). با تلاشی که برای کنترل جمعیت از طرف سازمانها، کلینیکها و مراکز بهداشتی صورت گرفت نرخ رشد جمعیت کشور از 8/3 درصد درسال 1365 که یکی از بالاترین نرخ رشد جمعیت در جهان بوده است به 8/1 درصد در سال 1375 کاهش یافت (تقوی، 1382). این افزایش، بیشتر به همان جمعیت متولد شده در سالهای آغازین انقلاب اسلامی برمیگردد که اکنون وارد سن باروری شدهاند. استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری از عوامل موثر در کنترل رشد جمعیت در دهه اخیر بوده است و افزایش درصد پوشش واجدین شرایط رو به سمت روشهای مطمئن به عنوان یکی از عوامل مهم در ارزیابی برنامههای تنظیم خانواده است (جهانفر، 50:1377). نرخ رشد جمعیت در سال 1390 به حدود 3/1 درصد رسیده است (مرکز آمار ایران، 1392). 1- 2- بیان مسئله: کشور ما جزء مناطقی از جهان میباشد که از چهار هزار سال قبل مسئله شهرنشینی در آن مطرح بوده و از رشد سریعی برخوردار بوده است. لذا جهت تعدیل و هماهنگی محورهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و تامین سلامت جسمی- روانی و اجتماعی تمام اقشار جامعه به ویژه مادران و کودکان که جزء قشر آسیبپذیر جامعه هستند، بایستی برنامهريزي و تنظيم خانواده وجود داشته باشد. اگر زنان جوان به اطلاعات صحیح در مورد روشهای جلوگیری از بارداریهاي ناخواسته دست پیدا کنند میتوان از ضربههای عاطفی و هزینههای مربوط به این بارداریها جلوگیری به عمل آورد. در ایران برنامههای تنظیم خانواده بر اساس قوانین دینی و حمایت مراجع مذهبی به مرحله اجرا رسیده است. قابلیت تغییرپذیری و انطباق قوانین اسلامی با مسائل اجتماعی موضوع بسیار مهمی در پیشرفت و موفقیت برنامههای تنظیم خانواده در کشور است. بر اساس آمار موجود درصد بالایی از زنانی که تمایل به بارداری نداشتهاند و یا خواستار تعویق زمان بارداری بودهاند از وسایل جلوگیری استفاده نکردهاند (کتابی، 1387). در کشوری مانند ایران که حرکت به سمت توسعه را تجربه میکند و به شدت نیازمند پسانداز یعنی تولید بیش از مصرف است، با توجه به محدودیت منبع اصلی تولید یعنی ذخایر طبیعی، ارقام میلیونی رشد جمعیت مانع بزرگی بر سر راه توسعه است. چنین وضعیتی اتخاذ تدابیری اساسی جهت برنامههای تنظیم خانواده و کنترل موالید را در ایران ضروری مینماید. در این ارتباط آنچه که بیش از هر چیزی اهمیت مییابد مسئله زمان است. بر پایه تحقیقات صورت گرفته چنان چه برنامههای تنظیم خانواده به گونهای عمل کند که تا باروری به سطح جایگزینی، میزان تجدید نسل خالص یک، برسد رشد جمعیت در حدود سال 1440 خورشیدی متوقف ميشود و امکانات گستردهای که صرف جمعیت افزوده میگردد به بالاترین سطح زندگی افراد تخصیص یابد. بر این اساس گفته میشود که در ایران هم چنان باید به اجرای برنامههای تنظیم خانواده پرداخت، چرا كه تنظيم خانواده بر روي 2 فرزند يا حتي 3 فرزند و نيز فاصله گذاري مطلوب نياز به تنظيم خانواده دارد (حسینی، 1390). بر اساس آمارهای جهانی، علی رغم این که میزان استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری در زنان واجد شرایط تنظیم خانواده از 30 درصد در سال1960 به62 درصد در سال 1997 افزایش یافت. هنوز حدود 150 میلیون نفر زن در جهان که تمایل به محدود کردن فرزندان خود دارند از روشهای موثر بر پیشگیری از بارداری استفاده نمیکنند که بیشترین علت آن شک به روشهای جلوگیری از بارداری، ترس از عوارض جانبی، کیفیت پایین سرویسهای بهداشتی کشورهای مربوطه، باورها و نگرشهای منفی میباشد (جهانفر، 56:1377). استفاده از روشهای جلوگیری و این که از چه روشی استفاده می‌شود به عوامل مختلفی همچون سن، تحصیلات، تعداد فرزندان و میزان دسترسی به روشهای مختلف بستگی دارد (حسینی، 1390). در کشورهای در حال توسعه بیشترین روش مورد استفاده توبکتومی است که حدود 33 درصد موارد را تشکیل میدهد. حدود 40 درصد افراد پس از یکسال استفاده از یک روش جلوگیری از بارداری روش خود را تغییر میدهند که دو دلیل عمده آن یکی حاملگی ناخواسته و دلیل دیگر تهدید سلامتی فرد میباشد. میزان شکست این روشها از 30 درصد در سال برای روشهای واژینال (دیافراگم، ژل) تا کمتر از یک درصد برای ضدبارداریهای تزریقی، کاشتنی و آیودی میباشد (شیروانی و دیگران، 1386). بنابراین با استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری مطمئن و موثر میتوان میزان رشد بیرویه جمعیت را کنترل کرد. با توجه به این که استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری، رفتاری عقلانی- اجتماعی است ویژگی‌های فردی و اجتماعی زوجین، اصلیترین نقش را در فرایند استفاده و انتخاب روشهای جلوگیری از بارداری ایفا میکند. 1- 3- اهميت و ارزش تحقيق: اهمیت بنیادین هر پژوهش این است که منجر به بضاعت علمی گردد (ساعی،1384: 77). جستجو و بررسی زمانی انجام می‌گیرد که انسان در مقابل یک ابهام، نگرانی، سختی و... قرار دارد و برای فهم این موارد و نهایتاً یافتن راهی جهت خلاصی یا تخفیف آن‌ها، اقدام به بررسی یا جستجو می‌کند (ایمان، 1388: 9). تغییرات خانواده در زندگی روزمره بازتاب یافته و در این میان دخالتهای دین و دولت هم موثر بوده و روان شناسان، علمای علوم تربیتی، مورخان و جامعه شناسان نیز به آن توجه کردهاند که حاصل آن اصلاح نظام مفهومی در شناسایی تحولات اجتماعی ایران بوده است (آزاد ارمکی و دیگران، 31:1384). علیرغم مباحث مقطعی که درباره دامنه واقعیت خطر افزایش جمعیت به عمل آمده و علیرغم جبهه گیریهايي در مورد راه و روش مواجهه با این خطر بروز کرده، لزوم رسيدن به يك رشد جمعيت متناسب و پايدار به عنوان یک اصل عمده از طرف اکثریت ملتهای جهان مورد قبول قرار گرفته است. از مهمترین اهداف برنامههای تنظیم خانواده در بسیاری از کشورها کاهش بارداریهای ناخواسته می‌باشد. تحقق این امر از طریق دسترسی آسان به وسایل جلوگیری از بارداری، علیرغم آموزشهای لازم و استفاده دقیق از آنها وجود دارد. همواره سرویسهای تنظیم خانواده به وسیله جلوگیری از بارداریهای ناخواسته به حفظ و حراست از منابع ملی و سرمایههای کشور کمک موثری مینماید. خدمات تنظیم خانواده در 15 سال اخیر یکی از اصلیترین اجزای خدمات بهداشتی اولیه را تشکیل داده و با برخورداری از حمایت سیاسی و ساختار مناسب اجرایی، موفقیت چشمگیری را در زمینه کنترل موالید و ارتقای بهداشت باروری کسب نموده است (شهیدزاده و دیگران، 2:1382). خدمات تنظیم خانواده در ایران یکی از حجیمترین خدمات ارائه شده به جامعه است. نزدیک به 4 میلیون زن واجد شرایط تنظیم خانواده به طور مرتب از آن بهره میبرند و در صورت وجود مشکلی در این فرایند، پیامدهای وسیعی پدید خواهد آمد. به همین دلیل ضروری است که کیفیت ارائه خدمات تنظیم خانواده به طور مداوم ارزیابی و در صورت لزوم تصحیح گردد (حسنپور و دیگران، 34:1385). اگرچه تجربه فعالیتها و خدمات تنظیم خانواده در ایران مثبت و اثربخش بوده است؛ اما علیرغم کاهش رشد جمعیت در ایران، به علت میزان باروری بالای کشور در دهه 1980، در آینده نزدیک، کشور دچار افزایش جمعیت خواهد شد. به علاوه نسبت بالای حاملگیهای ناخواسته در ایران به عنوان زنگ خطری به حساب میآید (نخعی و میراحمدزاده، 194:2005). اما علیرغم همه اینها آنچه در این خصوص مورد سوال است این است که آیا انتخاب نوع روش و وسیله جلوگیری از بارداری بر اساس شناخت زنان از وسایل جلوگیری از بارداری میباشد؟ همچنین گرایش به برنامه‌های تنظیم خانواده ناشی از تغییر در طرز تفکر و افزایش بنیادی آگاهی زوجین می‌باشد یا انتخابی آگاهانه و موقتی است؟ دیگر این که چه تعداد افراد با توجه به شرایطی که دارند روش مناسب برای جلوگیری از بارداری را برگزیدهاند؟ با توجه به نکاتی که در بالا مطرح شد این مطالعه فرصتی فراهم میکند تا عوامل اجتماعی (سن، تحصیلات، تفاوت سنی زوجین و...)، عوامل اقتصادی (شغل، میزان درآمد و...) و عوامل فرهنگی (ترجیح جنسی، ارزشهای دینی، رسانههای جمعی و...) را بر روی برنامههای تنظیم خانواده و رفتار باروری بسنجیم و تاثیر زوجین را در تصمیم‌گیری در مورد اندازه خانواده و استفاده از وسایل جلوگیری مورد سنجش قرار دهیم که به لحاظ علمی باعث گسترش و تعیین الگوی روابط مورد مطالعه شود. و به لحاظ عملی (کاربردی) به برنامه‌ریزان و سیاستگذاران در امر خانواده و بالاخص تنظیم خانواده کمک شایان نماید تا با توجه به فرهنگ حاکم بر منطقه برنامهریزی خاصی را ارائه نماید که در جهت هماهنگی با تمایلات و ارزشهای فرهنگی آنان باشد و باعث توجه بیشتر پژوهشهای اجتماعی گردد. 1- 4- اهداف تحقیق بر مبنای تعریف، هدف عبارت است از نتایج مورد استفادهای که فعالیت ما به سوی آنها جریان پیدا میکند (طالب، 59:1380). و منظور از هدف نقطهای است که قصد وصول به آنجا را داریم و طبعاً اینک از آن نقطه فاصله داریم (همان: 59). اهداف تحقیقات اجتماعی به منظور روشنسازی دلایل انجام طرحهای تحقیقات در رابطه با موضوع مورد بررسی بیان میشود. هر تحقیقی اهداف کلی و جزئی برای خود مد نظر قرار میدهد. در این تحقیق: 1- 4- 1- هدف کلی: هدف کلی این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامه‌های تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل در سال 1393 می‌باشد. 1- 4- 2- هدف جزئی: - بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل - بررسی عوامل اقتصادی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل - بررسی عوامل فرهنگی مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده در شهرستان آران و بیدگل روش شناسی تحقیق 4- 1- مقدمه: روش تحقیق به چگونگی برنامهریزی و اجرای تحقیق مربوط میشود که به معنای انتخاب درست روش مناسب و یافتن نحوه بکار بردن آن در حوزه مورد مطالعه است. روشهای تحقیق تکنیکهای واقعی پژوهش است که برای مطالعه زندگی اجتماعی بکار برده میشود. برای یک پژوهش، روش تحقیق صحیح یک امر حیاتی است. انتخاب یک روش تحقیق بستگی به شرایطی از جمله: سؤالها و هدف هر تحقیق، تواناییهای شخص محقق و امکانات او، نوع دادههای در دسترس، شرایط مورد مطالعه و محدودیتهای آن دارد. با توجه به این که دستیابی به نتایج صحیح و مورد اعتماد، وابسته به استفاده بجا از روشهای تحقیق میباشد، لذا باید تشخیص و درک روشهای پژوهشی در همان حد که موضوع تحقیقی برای پژوهشگر اهمیت دارد، مورد توجه قرار گیرد. در این فصل به روش تحقیق، متغیرها، ابزار تحقیق، روش استخراج، نمونهگیری و روشهای آماری مورد استفاده در تحقیق میپردازیم. روش، در یک پژوهش علمی نقش اساسی دارد و پژوهشگر را در نیل به حقیقت و گریز از خطا یاری میدهد. دکارت روش را راهی میداند که به منظور دستیابی به حقیقت در علوم باید پیمود (ساروخانی، 24:1381). 4- 2- روش تحقیق روش تحقیق، در هر پژوهش با توجه به نوع موضوع مشخص میشود. در این تحقیق موضوع مورد مطالعه، بررسی عوامل مرتبط با تمایل زوجین به برنامههای تنظیم خانواده است این تحقیق بر اساس نوع دادههای جمعآوری و تحلیل شده، تحقیقی کمی است. مطالعات کمی به بررسیهایی اطلاق می‌شود که امکان گردآوری مجموعه اطلاعات قابل مقایسهای را از واحدهای مورد مطالعه داشته باشد (طالب، 23:1380). همچنین، چنین بررسیهایی کم هزینهتر از بررسیهای کیفی هستند و انجام آن‌ها آسانتر است و علاوه بر این، با این تحقیقات میتوان سریعتر به نتیجه رسید. 4- 3- تکنیک تحقیق در این تحقیق از تکنیک پیمایش استفاده شده است. مشخصه پیمایش، مجموعه ساختمند یا منظمی از داده‌هاست که دواس آن را ماتریس متغیر بر حسب دادههای موردی مینامد. بدین معنا که اطلاعاتی درباره متغیرها یا خصوصیات یکسان، دست کم دو مورد (و معمولا خیلی بیش از این) جمع‌آوری شده و به صورت ماتریس دادهها نمایش داده میشود (دواس، 14:1381). 4- 4- جامعه آماری جامعه عبارت است هر مجموعه معینی از افراد یا چیزهایی که دست کم دارای یک صفت مشترک باشند، جامعه گفته میشود (هومن، 10:1385). جامعه‌ آماری تحقیق حاضر زوجین شهرستان آران و بیدگل را تشکیل می‌دهند که در مجموع 81459 نفر می‌باشند (مرکز آمار ایران، 1392). 4- 5- حجم نمونه و روش نمونهگیری در پیمایش جمعیت جامعه را مد نظر قرار داده و سپس درصدی از آن را به عنوان نمونه انتخاب می‌کنیم. جمعیت نمونه باید معرف جامعه مورد نظر باشد (لهسایی زاده، 46:1385). نمونه باید معرف جامعه آماری باشد تا بتوان پارامتر جامعه را از طریق ارزش نمونهای برآورد کرد (ساعی، 27:1386). تعداد افراد مورد نظر در این تحقیق، بر اساس فرمول کوکران (رفیع پور، 383:1383)، برابر با 382 نفر شده است. شکل 4-1: فرمول کوکران جهت تخمین حجم نمونه طبق نتیجه بدست آمده از به کارگیری فرمول کوکران حجم نمونه در این تحقیق حدود 382 نفر است. 4- 6- ابزار جمع آوری دادهها جمعآوری اطلاعات در این تحقیق از طریق مراجعه مستقیم پژوهشگر به پاسخگویان و تکمیل پرسشنامه انجام میگیرد. در علوم اجتماعی از دو نوع پرسشنامه استفاده میشود. بعضی از پرسشنامه‌ها دارای مجموعهای از سؤالات استاندارد شده یا بسته هستند که فقط یک دسته پاسخهای معینی به آنها میتوان داد و بعضی دیگر از پرسشنامهها دارای سؤالات باز میباشند که به پاسخگویان فرصت میدهد که نظرات خود را با عبارات خودشان بیان کنند (گیدنز، 274:1387-271). پرسشنامه از تعدادی پرسش یا سؤال تشکیل میشود که ماهیت و ویژگی سؤالات میتواند متفاوت باشد. گاهی محتوای سؤال درباره اطلاع فرد در مورد مطلبی است، یعنی میخواهد بداند آیا فرد مورد بررسی راجع به فنون موضوع اطلاعی دارد یا نه؛ مثلا نظر شما در مورد این جمله چیست؟ زمانی نیز سؤال در پی بدست آوردن اطلاعات شما درباره کارها یا رفتاری است که فرد انجام میدهد. طیف لیکرت، یک مقیاس تجمعی متشکل از یک رشته گویه است. پاسخگویان موافقت یا مخالفت خود را با هر گویه بر روی مقیاس فشرده مشخص میکنند. تکنیک لیکرت مقیاس ترتیبی به بار میآورد که عموما مستلزم آمار غیر پارامتری است. این مقیاس هنگامی که به ترتیب خاصی از مردم سؤال میشود پایایی بالایی دارد. نمره مقیاس شامل اندازه گیری شدت نگرش ابراز شده در تمام گویههاست (میلر، 208:1380). 4- 7- روش تجزیه و تحلیل دادهها پس از تکمیل پرسشنامه و گردآوری دادهها، مرحله تازهای از تحقیق تحت عنوان استخراج و تحلیل دادهها آغاز میشود. دادههای پراکنده باید در مجموعههای معنادار گرد هم آیند، تا کار تحلیل تسهیل شود. در مرحله بعد کد گذاری دادهها را آغاز میشود و بدین وسیله کار ما در استفاده از پاسخها از طریق جمعآوری پاسخهای مشابه و از نظر محتوی یکسان در گروههای کوچکتر برای تحلیل ساده میشود (ساروخانی، 1381). انتخاب روش تحلیل به پیچیدگی مسئله تحقیق وابسته است. اگر تحقیق فقط شامل یک متغیر باشد از روش تحلیل مناسب، تحلیل یک متغیره استفاده میشود و اگر شامل دو متغیر است از روش تحلیل دو متغیره و... و در هر سطحی از تحلیل دامنهای از روشهای تحلیل موجود ست و در انتخاب این روشها تا حدی سطح سنجش متغیرها (اسمی-ترتیبی-فاصلهای-نسبی) تعیینکننده است. پارهای از روشهای تحلیل فقط برای متغیرهایی با سطح سنجش خاص (مثلاً فاصلهای) مناسباند، بعد از تعیین روش تحلیل مناسب، انتخاب آماره‌هایی برای آن روش خاص هم از خود روش تحلیل تاثیر می‌گیرد (دواس، 136:1381). در تحقیق حاضر از نرمافزار بسته آماری برای علوم اجتماعی برای تجزیه و تحلیل دادهها در دو سطح توصیفی و استنباطی استفاده خواهیم نمود. در قسمت آمار توصیفی هدف، خلاصه کردن پاسخ‌ها و کشف الگوها و فرآیندها است و در قسمت آمار استنباطی به دنبال بیان این مطلب خواهیم بود که آیا الگوهای کشف شده در نمونه، در جمعیت هم کاربرد دارد یا خیر. 4- 7- 1- آمار توصیفی طبق تعاریف فوق در این قسمت محقق به دنبال کشف الگوها و فرایندهای حاکم بر پاسخهای افراد مورد مطالعه میباشد، قبل از اینکه محقق به سراغ تجزیه و تحلیلهای آماری نظیر رگرسیون، مقایسه میانگینها و... برود مفیدتر آن است که توصیف جامعی از ویژگیهای جمعیت مورد مطالعه نظیر سن، میزان تحصیلات، درآمد، شغل و... را ارائه دهد و از یک سری آمارههای توصیفی نظیر توزیع فراوانی، انحراف معیار، میانگین برای این کار استفاده گردد. در حقیقت توزیع فراوانی دادههای کمی، خلاصه انبوه بزرگی از مشاهدات است (میلر، 93:1380). در قسمت توصیفی این تحقیق، به کمک جداولی که در برگیرنده فراوانی، میانگین برخی صفات است سعی بر آن شده است که تا حد امکان بتوانیم توصیفی عمیقتر، روشنتر و قابل فهمتر از تمامی متغیرهای تحقیق به عمل آوریم، برای این کار با توجه به نوع متغیرها (اسمی، ترتیبی، فاصلهای، نسبی) از آمارههای متفاوتی استفاده شده است. 4- 7- 2- آمار استنباطی آمار استنباطی برای استنتاج الگوهای جمعیت از الگوهای نمونهای است که از آن جمعیت بر گرفته شده است (دواس،153:1381). همانطور که گفته شد در آمار استنباطی بر پایه احتمالات، ویژگیهای یک جامعه آماری از روی ویژگیهای نمونه آماری استنباط میشود. به عبارت دیگر به کمک آمار استنباطی به دنبال پاسخگویی به این سؤال هستیم که آیا میتوانیم با اطمینان، نتایج به دست آمده از نمونه آماری را به کل جامعه آماری تعمیم دهیم یا خیر؟ پس کار آمار استنباطی نتیجهگیری از شواهد و تعمیم دادن اطلاعات است (گودرزی، 18:1388). در واقع هدف تحقیق پیمایشی، رسیدن به استنباط علّی از طریق مقایسه دقیق ویژگیهای مختلف متغیرهای مورد مطالعه است. در این تحقیق نیز برای سنجش متغیرها و تایید یا رد فرضیات موجود با توجه به نوع متغیرها از آمارههایی همچون تکنیکهای مرتبط با بررسی تفاوت میانگینها و تکنیک‌های بررسی رابطه و همبستگی، استفاده به عمل آمده که در ذیل به آنها میپردازیم. 4- 8- تکنیکهای بررسی رابطه بین متغیرها در پژوهش حاضر برای بررسی رابطه بین متغیرها از یکسری تکنیکهای آماری نظیر رگرسیون، ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. برای پی بردن و کشف رابطه میان متغیرها علاوه بر این دو مورد از یکسری تکنیکهای دیگری نیز استفاده میشود مانند کشف رابطه بین دو متغیر (همبستگی)، پیش بینی نمرات برای یک متغیر بر اساس نمرات متغیر دیگر (رگرسیون دو متغیره) و پیش بینی نمرات متغیر وابسته بر حسب نمرات تعدادی از متغیرهای مستقل مثل رگرسیون چند متغیره قابل استفادهاند. برای استفاده از هر کدام از این تکنیکها بایستی شرایطی موجود باشد، به طور مثال زمانی از تحلیل یکطرفه واریانس استفاده می‌کنیم که متغیر وابسته ما فاصلهای و متغیر مستقل ما از نوع اسمی یا ترتیبی چند طبقهای باشد. در مورد استفاده از رگرسیون خطی باید بیان کرد که در این جا هم متغیر وابسته و هم متغیرهای مستقل بایستی فاصلهای باشند و در ضمن توزیع متغیرها نرمال بوده و رابطه بین متغیرها هم خطی باشد، در این مورد میتوان جایگاه افراد را بر روی یک نمودار نقطهگذاری شده مشخص نمودکه آن را نمودار پراکنش مینامند، در ذیل به یکسری از این تکنیکهای آماری میپردازیم. 4- 9- واحد تحلیل موضوعی که متغیرهای تحقیق صفت آن باشد واحد تحلیل را معین می کند. واحد تحلیل تابع مسئله و فرضیههای تحقیق است. واحد تحلیل ممکن است فرد، خانواده، کشور، استانهای کشور، دورههای تاریخی، گزاره و جز آن باشد (ساعی، 93:1386). در اکثر تحقیقات پرسشنامهای، واحد تحلیل فرد پاسخگو میباشد. در این پژوهش، هر کدام از زوجین شهرستان آران و بیدگل، واحد تحلیل آماری در جامعه مورد بررسی محسوب میشوند. 4- 10- اعتبار اعتبار با این سؤال که "آیا واقعا، فرد چیزی را که فکر میکند اندازه میگیرد، اندازهگیری میکند یا نه؟" سروکار دارد. برخلاف پایایی، که عمدتا یک مسئله کمی و قابل اندازهگیری است، اعتبار یا روایی مسئلهای عمدتا کیفی است. یکی از شیوههایی که به منظور سنجش اعتبار به کار میرود، اعتبار محتوا میباشد. اعتبار محتوا روشی برای سنجش میزان اعتبار اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه‌گیری میباشد که معمولا توسط افراد متخصص در موضوع مورد مطالعه انجام میگیرد. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد. وفاق داوران در مورد بررسی شاخصها، دلیلی بر اعتبار آنها است (ساروخانی 139:1381). زمانی آزمون دارای روایی محتواست که سؤالات آزمون، محتوای آزمون، محتوای کامل صفتی را که آزمون برای اندازهگیری آن ساخته شده است در برگیرد، یعنی همان مفهومی را که قصد سنجش آن را داریم، بسنجد. در تایید اعتبار محتوایی (ظاهری) ابزار اندازه‌گیری این پژوهش باید گفت که در طراحی سوالات پرسشنامه، جهت سنجش متغیرها، از نظر کارشناسان و متخصصان استفاده شده و مورد تایید استاد راهنمای تحقیق قرار گرفته است. 4- 11- پایایی منظور از پایایی آزمون، دقت اندازهگیری و ثبات آن میباشد. پایایی مسئلهای کمی و تکنیکی است و بیشتر ناظر به این سؤال است که ابزار اندازهگیری با چه دقت و صحتی پدیده یا صفت مورد نظر را اندازهگیری می کند. از این رو، شاخصی است دال بر این که تا چه حد سنجه (وسیله اندازهگیری) دارای خطاهای تغییر پذیری است. منظور از خطاهای اندازهگیری این است که وسیله اندازهگیری نتواند به درستی واقعیتی را در زمانهای مختلف و واقعیات مشابه را در یک زمان به درستی بشناسد و دگرگونیهای آن را اندازهگیری کند (ساروخانی، 147:1381). به منظور سنجش سازگاری درونی گویهها میتوان از ضریب آلفای کرونباخ استفاده کرد. هر اندازه مقدار ضریب آلفا به یک نزدیکتر باشد، حاکی از آن است که گویهها انسجام درونی بیشتری باهم دارند. هرچه این مقدار به یک نزدیک‌تر باشد، قابلیت اعتبار مقیاس هم بیشتر است. آلفای کرونباخ باید حداقل 70/0 باشد (البته برخی هم این مقدار را 50/0 گفتهاند) تا قابلیت اعتماد گویهها کافی باشد (گودرزی، 33:1388). در ادامه آزمون آلفای کرانباخ برای گویهها و متغیرهای تحقیق ارائه میشود. جدول 4-1: ضرایب آلفای کرونباخ شاخصها شاخصتعداد گویهضریب آلفای کرونباخمیزان برابری در تصمیمگیری زوجین4606/0ارزشهای دینی3701/0نگرش نسبت به داشتن فرزند4703/0رسانههای جمعی5602/0تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری6694/0دسترسی به وسایل جلوگیری4644/0 همانطور که مشاهده میشود تمامی شاخصها از پایایی مورد قبولی برخوردار هستند. 4- 12- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها واقعیات و مفاهیم اجتماعی پیرامون انسان آن چنان متعدد، متکثر، پیچیده و گسترده میباشند که برای استفاده از آنها باید با ضرورت تبیین و توصیف شوند. لذا، ضرورت دارد که در این مرحله ویژگیها، شاخصها و ابعاد مفاهیم استفاده شده را مشخص و تعیین نماییم. در تعریف مفاهیم و متغیرها با یک سری صفات مشخص و بر مبنای یک قاعده معین مبادرت به تکمیل فضای مفهومی واژه مورد نظر مینماییم. به این معنا که میخواهیم واژههای مفهومی در متغیرها را به بیان ساده و روشن تعریف (مفهومی و عملیاتی) نماییم. تعریف نظری تعریفی است که هدف آن تعیین قلمرو معنایی مفهوم است. در این نوع تعریف معنای یک مفهوم از طریق مفهوم یا مفاهیم دیگر تعیین و راه برای تعریف عملی هموار میشود (ساعی، 75:1386). تعریف مفاهیم کاری بیش از تعریف ساده یا قراردادی واژگان فنی یک علم است که به منظور فهمیدن امر واقعی صورت می‌گیرد. بنابراین در تعریف مفاهیم همه جنبههای واقعیت در نظر قرار نمیگیرد، بلکه فقط آن جنبههایی برگرفته میشوند که برای تحقیق اصلی و اساسی به حساب میآیند (هومن، 98:1385). در این بخش متغیرهای مستقل و سپس متغیر وابسته مورد استفاده در این تحقیق، تعریف میشوند. 4- 12- 1- متغیر مستقل متغیر مستقل علت احتمالی یا فرضی، شرط مقدم یا پیشین، یا شرط لازم قبل از وقوع یک پیامد یا نتیجه به خصوص، یعنی همان متغیر وابسته است که میتواند معلول احتمالی یا فرضی نیز باشد (هومن، 115:1385). متغیرهای مستقل تحقیق حاضر عبارتند از: سن: تعداد سالهای کامل از زمان تولد تا زمان مراجعه به پرسشگر. این متغیر در سطح فاصلهای سنجیده می‌شود. میزان تحصیلات: میزان سالهایی که فرد درس خوانده است میزان تحصیلات پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است. سن ازدواج: منظور ما در این جا این است که سن پاسخگویان به هنگام ازدواج چند سال بوده است. میزان درآمد: میزان پول یا معادل پولی که فرد در طول ماه به دست میآورد. درآمد پاسخگویان در قالب شش گروه درآمدی سنجیده شده است. شغل: منظور مجموعه فعالیتهایی است که توسط فرد برای گذراندن معیشت خانوار انجام میگیرد که هم شامل کارهای فکری است و هم غیرفکری. شغل یا پیشه مجموعه کارهایی است محدود، مستمر و مشخص که برای بدست آوردن سود، مزد یا حقوق معینی انجام میگیرد و به وسیله آنها معاش و گذران زندگی و یا تجمع سرمایه امکان میپذیرد. وضعیت اشتغال پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است. تفاوت سنی زوجین: منظور ما این است که اختلاف سنی زن و شوهر به هنگام ازدواج چند سال بوده است. این متغیر در سطح فاصلهای سنجیده ‌شده است. ارزشهای دینی: ارزشها به طور کلی به عقایدی که افراد یا گروههای انسانی در مورد آن چه که مطلوب، مناسب، خوب یا بد است دارند و به آنها ارج مینهند گفته میشود. یکی از این ارزشها، ارزشهای دینی می‌باشد (گیدنز، 792:1388). برای سنجش متغیر ارزشهای دینی از طیف لیکرت که شش گویه را در برمی‌گرفت استفاده نمودهایم و مجموع نمرات افراد بر حسب پاسخی که به گویههای مذکور دادهاند نشانگر بالا یا پایین بودن ارزشهای دینی افراد پاسخگو است. ترجیح جنسی: به معنای این که فرد مورد نظر برای بچهدار شدن تا چه اندازه یک جنس را به جنس دیگر (پسر یا دختر) ترجیح میدهد. این متغیر در قالب یک سوال باز سنجیده شده است. طبقه اجتماعی: طبق نظر بروس كوئن طبقه اجتماعي به بخشي از جامعه اطلاق ميشود كه به لحاظ داشتن ارزشهاي مشترك، منزلت اجتماعي معين، فعاليتهاي دسته جمعي، ميزان ثروت و ديگر داراييهاي شخصي و نيز آداب معاشرت، با ديگر بخشهاي همسان جامعه متفاوت باشد (كوئن، 1391: 296 ). طبقه اجتماعی در 5 سطح از پایین تا بالا درجه بندی شده است. رسانههای جمعی: منظور از این متغیر میزان استفادهای است که فرد از وسایل ارتباط جمعی همچون تلویزیون، رادیو، اینترنت، ماهواره، کتاب، مجله- روزنامه و.... دارد و به وسیله یک طیف پنج قسمتی از خیلی زیاد تا اصلا در سطح ترتیبی سنجیده میشود. سهولت دسترسی به وسایل: منظور این است که دسترسی آسان فرد به وسایل جلوگیری چه اندازه بر تمایل او به برنامههای تنظیم خانواده اثرگذار است. 4- 12- 2- متغیر وابسته متغیر وابسته متغیری است که تحت تاثیر دیگر متغیرها قرار دارد (هومن، 115:1385). متغیر وابسته در تحقیق حاضر، یک متغیر دو شقی است که منظور تمایل زوجین به استفاده کردن یا نکردن از برنامههای تنظیم خانواده یا روشها و وسایل جلوگیری از بارداری میباشد. یعنی این که از چه روش جلوگیری از بارداری استفاده میکنند. وسایل و روشهایی که در این تحقیق مورد سؤال واقع شده شامل تمام روشها، ابزارهای طبیعی و مصنوعی است که برای جلوگیری از انعقاد نطفه در رحم مادر به کار میرود. این ابزار و روشها شامل: نزدیکی منقطع، دوره اطمینان، قرص، آیودی، کاندوم، وازکتومی، توبکتومی، نورپلانت، دیافراگم، اسفنج، ژله و.... میباشد که به وسیله آن زوجین قادر می‌شوند که در امور مربوط به بهداشت باروری، زمان تولد فرزندان، فاصله گذاری میان موالید و.... تصمیمات صحیح و به موقعی را اتخاذ نمایند. فهرست منابع منابع فارسي آزاد ارمکی، تقی و امیر ملکی (1384). "تحلیل ارزشهای سنتی و مدرن در سطح خرد و کلان". نامه علوم اجتماعی. شماره 30. صص 36-27. امین، شکروی و هادن چاپمن، فیلیها (1383). مطالعه عوامل موثر بر بارداریهای ناخواسته در گروهی از زنان باردار شهر تهران. فصلنامه باروری و ناباروری، تابستان 1383 شماره 19- صص 258-249. ایمان، محمد‌تقی (1388).مبانی پارادایمی روش‌های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی. چاپ اول. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بشر دوست، نصرالله، فدتییان سیمین، بهادران، پروین (1389). "عوامل موثر در انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری". پژوهش در علوم پزشکی، سال 1389 شماره 33- صص 19-16. بهنام، جمشید (1348). جمعیت شناسی عمومی. تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. پارسا، احمد (1384). "فاصله گذاری موالید و عوامل موثر بر آن در میان زنان شهرستان بویراحمد". پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز. تقوی، نعمت الله (1382). جمعیت و تنظیم خانواده. تبریز: جامعه پژوه، نشر دانیال. تورجیانفر، حسین (1385). "بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامههای تنظیم خانواده". پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی بخش جامعه‌شناسی و برنامهریزی دانشگاه شیراز. جهانفر، محمد (1377). جمعیت و تنظیم خانواده. نشر دهخدا. تهران: ایران. حاجیان، کرم الله، اصنافی، نساء، جلودار، فاطمه (1382). انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری و رابطه آن با سن، تعداد فرزندان و میزان تحصیلات در زنان همسردار 49-18 ساله روستای بابل. مجله علمی دانشکده پزشکی بیرجند، سال 1382 شماره 10- صص 10-5. حاجیان، کرم الله، اصنافی، نساء، جلودار، محمد (1382). روند تغییرات هفت ساله در الگوی انتخاب روشهای پیشگیری از بارداری در جمعیت روستای بابل. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، زمستان 1382- صص 24-19. حسینی، حاتم (1390). درآمدی بر جمعیت شناسی اجتماعی-اقتصادی و تنظیم خانواده. چاپ چهارم، ویراست دوم. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا. حسنپور، شیرین و مهین یزدانی (1385). "رضایت مددجویان از ارائه خدمات تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی-درمانی شهر تبریز". مجله پرستاری و مامایی تبریز، شماره سوم، صص 38-33. دواس، دی.ای (1381). پیمایش در تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی. ذوالفقاريزادهكشكي،ابوالفضل (1386). "بررسي عوامل اجتماعي و اقتصادي موثر بر ميزان باروري در زنان در ايران". پايان نامه كارشناسي ارشد مهندسي برنامهريزي سيستمهاي اقتصادي. رخشانی، فاطمه، محمدی، مهدی، مختاری، مژگان و رؤیا رفاهی (1381). میزان تداوم استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری و علل قطع آن در شهر زاهدان. فصلنامه باروری و ناباروری، بهار 1381- صص 49-41. رفيع‌پور، فرامرز (1383). كند و كاوها و پنداشته‌ها.چاپ چهاردهم. تهران: شركت سهامي انتشار. ریتزر، جورج (1388). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی. زنجانی، حبیبالله، میرزایی، محمد، شادپور، کامل و امیرهوشنگ مهریار (1389). جمعیت، توسعه و بهداشت باروری. تهران: انتشارات بشری. ساروخانی، باقر (1381). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی. جلد اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ساعي، علی (1384).روش تحقیق در علوم اجتماعی (با رهیافت عقلانیت انتقادی).چاپ اول تهران: سمت. شهیدزاده، علی، میرمعینی، عفتالسادات، عظمیان، محمد حسین و خسرو مانی کاشانی (1382). "بررسی کیفیت خدمات تنظیم خانواده در مراکز بهداشتی درمانی شهر همدان در سال 1382 ". مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال اول، شماره دوم. صص 9-1. شیروانی، مرجان و آمنه امیدیان (1386). استفاده از روشهای طبیعی پیشگیری از بارداری و عوامل مرتبط با آن. مجله دانشکده پرستاری و مامای دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات) دوره 13، شماره 3- صص 47-37. طالب، مهدی (1380). شیوههای عملی مطالعات اجتماعی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. عباسی شوازی، محمد جلال و آتیه خادمزاده (1383). "علل انتخاب روش منقطع پیشگیری از بارداری در بین زنان شهرستان رشت". فصلنامه پزشکی باروری و ناباروری 54:1383(4). صص 337-323. علوی، حمید (1381). دلایل عدم استفاده از روشهای مطمئن از بارداری در زنان استفاده کننده از روش منقطع در شهر آمل. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره پانزدهم، شماره 48- صص 98-92. غلام حسینزاده، مهوش (1382). "بررسی تعیین کنندههای استفاده از وسایل جلوگیری در استان گیلان". پایان نامه کارشناسی ارشد، بخش برنامهریزی و جامعه شناسی دانشگاه شیراز. قدرتي،حسين (1387). "بررسي عوامل اقتصادي، اجتماعي، موثر بر باروري زنان در دبيرستانهاي شهر مرند".پايان نامه كارشناسي ارشد جمعيت شناسي دانشگاه تهران. کتابی، احمد(1387). درآمدی بر اندیشهها و نظریههای جمعیت شناسی. چاپ پنجم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. کلانتری، صمد (1378). جمعیت و تنظیم خانواده. اصفهان:انتشارات فروغ ولایت. کوئن، بروس (1391). مبانی جامعه شناسی. ترجمه: دکتر غلامعلی توسلی و دکتر رضا فاضل، تهران: انتشارات فروزش. گشتاسبی، آزیتا و وحدانینیا، مریم سادات (1383). الگو بکارگیری روشهای پیشگیری از بارداری در مناطق شهری استان کهگیلویه و بویراحمد. فصلنامه باروری و ناباروری، پاییز 1385- صص 259-252. گودرزی، سعید (1388). کاربرد آمار در علوم اجتماعی. چاپ اول. تهران: انتشارات جامعه شناسان. گیدنز، آنتونی (1388). جامعه شناسی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی. لهساییزاده، عبدالعلی (1385). جامعه شناسی آبادان. تهران: کیانمهر. مرکز آمار ایران (1392)، نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 1390، تهران: انتشارات مرکز آمار ایران. منصوریان، محمد کریم و اعظم خوشنویس (1385). "ترجیحات جنسی و گرایش زنان همسردار به رفتار باروری: مطالعه موردی شهر تهران". مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز دوره 24- شماره 2 تابستان 1385. میرزایی، محمد (1373). حد متناسب جمعیت و ارتباط آن با وضعیت ایران. نامه علوم اجتماعی، شماره 7، صص 58-49. میلر، دلبرت (1380). راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی. نگهداری، تهمینه (1379). "بررسی تعیین کنندههای استفاده از وسایل جلوگیری: مطالعه موردی روستای نودان". پایان نامه کارشناسی ارشد، بخش برنامهریزی و جامعه شناسی دانشگاه شیراز. هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران، سمت. منابع انگليسي Altankhuyagiin, G. Jane, F. James, B. (2007) " Determinate of contraceptive and method choice in Mongolia". Journal of Biosocial science. Vol. 39- Lss. 6: pg. 801. Babalola,S. Folda, L. Babayaro, H. (2008) " The Effects of a Communication Program on contraceptive Ideation and use Among young women in Northen Nigeria" studies in Family planning. Vol. 39: lss.3: pg. 211. Bongarts, J.O. (1983) " An alternative to the one child policy in china" population and development Review . vol. 11, pp. 585-617. Dilbaz,B. Yildirm, B A. Yildirim, D. Turgal, M (2008) " Do Contraceptive Choice of Married Adolescent Differ From Those of Older Women". european journal of contraceptive & Reproductive Health care. Vol. 31 lss. 9 pg.71. Donta,B. Nailk DP, Mohan, P.(2005) "Deteremiate of spacing contraceptive use Among couples in bumbai: A male perspective" Journal of Biosocial science, oxford. Vol. 37- Lss. 6 pg. 689. Erfani,A. Mcquillan, k. (2008) " Rate of Induced Abortion in Iran: The Roles of contraceptive and religiosity" studies in Family Planning NewYork. Vol. 39, lss. 2: pg. 111. Frost, J. Jacqueline, E. (2008) " Factors Associated With Contraceptive Choice and Inconsistent Method Use, United State". Perspective on sexual and reproductive Health. Vol. 40. No. 2- Pg . 94. Kola, O. uch C lsiugo- Abonihe, Akinrinola, B. (2010) "Correlates of Spousal communication on fertility and Family planning among the Yoruba of Nigeria" Journal of comparative Family studies. Acodemic research library. Vol. 37 lss. 3, pg. 441. Kolomegah, R.(2006). "spousal communication. Power and contraceptive use in Bukina faso, West Africa. Marriage & Family Reviw. Vol. 40 lss 2/3- Pg. 89. Mirzaie, M. (2004) " Swings in Fertility Limitation in Iran, Nameh-ye Olum-e Ejtemai, No. 22, University of Tehran. Stephenson, R. Baschieri, A. Clements, S. Hennink, M. Madise, N.(2007) "Contextual Influences on Modern contraceptive Use in sub-Saharan Africa" American Journal of public Health. Washington. Vol. 97, lss. 7, pg. 1233, 8 pgs. Indongo. Iraj Nelago kandiwapa, phill. University of Pretoria (south Africa) 2007:AAt 0819618 contraceptive use among young women in nambia: determinate and policy implication. Nakhaee, N and A-R. Mirahmadzadeh. (2005). "Iranian womens perceptions of Family Planning services quality: A client-satisfacation survey. "The European Journal of contraception and Reproductive Health, Vol. 110, No. 3, PP. 192-198. Abstract Evaluation of socio-economic and cultural tendency couples to family planning: A case study referring to the city Aran and Bidgol Health Network By: Mohammad Hajihasani Arani Keywords: couples, family planning, Aran and Bidgol. The importance and necessity of cooperation and willingness of couples to family planning issues are significant and important roles that have always been considered And on this basis we can say that the success of family planning programs directly depends on the attitudes and behavior of couples in this regard. The present study investigates the socio-economic, cultural, couples tend to be associated with family planning in the city is the Aran Bidgol. The population of 81,459 people, with a sample size of 382 patients were selected using random sampling method is studied. Research methods and techniques to gather information through a questionnaire survey was conducted. The sample size was calculated using formula Cochran, 382 patients were evaluated in different areas of the city and complete. The theoretical framework used in this study, the economic theory is a theory of social action and Talcott Parsons. This study has also been hypothesized that after 14 tests 8 and 6 confirm the hypothesis is refuted. Results indicate a significant relationship between the level of education, employment, income, sexual preference, social class, attitudes towards children, media, and easy access to contraceptives by married couples tend to family planning there. Also between age, age at marriage, age difference couples, number of children, religious values and equality in decision-making by couples on family planning tend to be statistically significant relationship was found. The results of stepwise multiple regressions that is done, the five variables of income, access to contraceptives, social class, occupation and sexual preference have the greatest variance in the dependent variables and the sum of these five variables 19/2% of couples want to have to explain to family planning.