صفحه محصول - درس هشتم علوم و فنون ادبی (3) اختیارات شاعری (2) وزنی

درس هشتم علوم و فنون ادبی (3) اختیارات شاعری (2) وزنی (pptx) 28 اسلاید

دسته بندی : پاورپوینت

نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد اسلاید: 28 اسلاید

قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :

درس هشتم علوم و فنون ادبی ( 3) اختیارات شاعری (2) وزنی اختیار وزنی اختیار وزنی امکان تغییراتی کوچک در وزن است؛ تغییراتی که گوش فارسی زبانان آنها را عیب نمی شمارد. این اختیار راکه به وزن و آهنگ شعر مربوط می شود «اختیار وزنی» می نامند. اختیارات وزنی آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن بلند بودن هجای پایان مصراع قلب ابدال بلند بودن هجای پایان مصراع: هجای پایانی مصراع‌ها (چه کوتاه باشد، چه کشیده) همواره بلند به حساب می آید و با علامت (-) نشان داده می شود سرو را مانی ولیکن سرو را رفتار نه ماه را مانی ولیکن ماه را گفتار نیست پایه‌های آوایی سر و را ما نی و لی کن سر و را رف تا  ر ن نشانه‌های هجایی -u-- -u-- -u-- - U- پایه‌های آوایی ما ه را ما نی و لی کن ما ه را گف تا ر نیست نشانه‌های هجایی -u-- -u-- -u-- -u-u وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن آخرین هجا در مصراع اوّل کوتاه و در پایان مصراع دوم، هجای کشیده است؛ امّا شاعر آنها را بلند به حساب آورده است، بدون آنکه خللی در وزن ایجاد شود. بنابراین در پایان مصراع، هجای کشیده و کوتاه و بلند تفاوتی ندارند؛ زیرا هر چه باشد، هجای بلند محسوب می شود. آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن شاعر می تواند فقط در رکن اوّل مصراع به جای فعلاتن ، فاعلاتن بیاورد . البتّه عکس آن درست نیست؛ یعنی نمی توان به جای فاعلاتن از فعلاتن استفاده کرد. پایه‌های آوایی یا د با دان ک ز ما وق ت س فر یا د ن کرد نشانه‌های هجایی -u-- uu-- uu -- uu - پایه‌های آوایی ب و دا عی د ل غم دی د ی ما شا د ن کرد نشانه‌های هجایی uu-- uu-- uu -- uu - وزن فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن یاد باد آن که ز ما وقت سفر یاد نکرد به وداعی دل غمدیده ما شاد نکرد ابدال شاعر می تواند در میان مصراع به جای دو هجای کوتاه کنار هم، یک هجای بلند بیاورد؛ یعنی بیاورد؛ اما عکس آن صادق نیست. مثال چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست سخن شناس نه ای جان من خطا اینجاست پایه‌های آوایی چ بش ن وی س خ ن اه ل دل م گو ک خ طاست نشانه‌های هجایی -u-- uu -- u-u- uu - پایه‌های آوایی س خن ش نا س ن ای جا ن من خ طا این  جاست نشانه‌های هجایی u-u- uu -- u-u- -(uu)- وزن مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن همان گونه که دیدیم، شمارِ هجاهای مصراع نخست، 15 هجا است و مصراع دوم 14 هجا دارد. شاعر در رکن پایانی مصراع دوم، یک هجای بلند را معادل دو هجای کوتاه رکن پایانی مصراع اول قرار داده است. باید توجه داشت اصل دو هجای کوتاه است. به بیان دیگر برای نام گذاری وزن بیت، دو هجای کوتاه، معیار تعیین وزن شعر خواهد بود.